วีรสตรี ผู้ปิดทองหลังพระจากวิกฤติครั้งนี้

วิกฤติด้านสาธารณสุขและการล็อกดาวน์ที่แพร่กระจายไปทั่วโลกในเวลาต่อมา ได้นำไปสู่การใช้ความรุนแรงต่อผู้หญิงเพิ่มมากขึ้น ฟุมไซล์ มลามโบ-เน็กคูกา ผู้อำนวยการบริหารองค์การเพื่อสตรีแห่งสหประชาชาติ (UN Women) เตือนว่าสิทธิของผู้หญิงอาจถูกบั่นทอนลงอันเนื่องมาจากโรคระบาดในครั้งนี้

ไม่มีวิกฤติครั้งใดที่มีความเสมอภาคในเรื่องเพศสภาพ วิกฤติครั้งนี้ก็เช่นกัน บ่อยครั้งที่วิกฤติเน้นให้เห็นความไม่เท่าเทียมกันระหว่างชายกับหญิงที่ปรากฏให้เห็นอยู่แล้วผู้หญิงประสบความยากลำบากแสนสาหัสจากโรคระบาดในครั้งนี้ ผู้หญิงจำนวนมากทำงานอยู่ด่านหน้าและต้องสัมผัสโดยตรงกับเชื้อไวรัส หนำซ้ำพวกเธอยังต้องเผชิญกับผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างหนัก กิจกรรมที่ชะงักงันอันเนื่องมาจากวิกฤติเพิ่มความยากลำบากทางเศรษฐกิจมากขึ้นให้แก่ผู้หญิงเรา ซึ่งปกติก็มักจะทำงานที่ไม่ค่อยมั่นคง และได้รับค่าตอบแทนต่ำกว่าผู้ชายอยู่แล้ว พวกเธอจำนวนมากต้องสูญเสียหนทางทำมาหากินเพื่อดำรงชีพนอกจากนี้ ผู้หญิงอีกมากมายยังต้องพึ่งพาบริการทางสังคม ซึ่งในช่วงเวลานี้เข้าถึงได้น้อยมาก สำหรับสตรีที่ไม่สามารถเข้าถึงบริการช่วยเหลือทางสังคมอยู่แล้วตั้งแต่แรก สถานการณ์ก็ยิ่งเลวร้ายไปกว่าเดิม

• โรคระบาดที่แพร่ไปทั่วโลกครั้งนี้ส่งผลต่ออาชีพสำคัญ ๆ ที่อยู่ด่านหน้า อาทิ พยาบาล ครู พนักงานเก็บเงิน ซึ่งเป็นงานของผู้หญิงเสียส่วนใหญ่ วิกฤติครั้งนี้จะช่วยเปลี่ยนมุมมองที่พวกเรามีต่อกลุ่มคนเหล่านี้หรือไม่?

ผู้หญิงคือวีรสตรีตัวจริงจากวิกฤติครั้งนี้แม้จะไม่มีการยอมรับในเรื่องนี้ก็ตาม แต่ที่น่าสนใจก็คือ ดูเหมือนไม่มีการตระหนักเลยว่า แท้จริงแล้วผู้หญิงเป็นผู้แบกรับผลกระทบจากวิกฤติครั้งนี้ ทั้งที่เธอช่วยให้คนอื่นรอดชีวิต แต่พวกเธอก็ยังคงเป็นวีรสตรีที่มิได้รับการยกย่องสรรเสริญอยู่ดี ฉันได้แต่หวังว่า มุมมองต่อผู้หญิงเช่นนี้จะเปลี่ยนไป นี่จึงเป็นเหตุผลที่เราต้องช่วยกันพูดให้บทบาทหน้าที่ของพวกเธอเป็นสาระสำคัญ เพื่อให้ทุกคนได้รับรู้ถึงการทุ่มเทของพวกเธอ

• ผู้หญิงจะจัดการกับวิกฤติการณ์ในครั้งนี้อย่างไร?

สังคมเรามองว่าผู้หญิงมีหน้าที่หลักคือต้องดูแลคนอื่น ไม่ว่าจะได้รับค่าจ้างหรือไม่ก็ตาม แต่อันที่จริงแล้วพวกเธอยังรู้วิธีจัดการที่มากยิ่งไปกว่านั้น อย่างกรณีที่ต้องจัดการกับวิกฤติที่เกี่ยวเนื่องกับสุขภาพโดยตรง เพราะการที่ผู้หญิงรู้วิธีจัดการงานหลายอย่างในเวลาเดียวกัน ทำให้พวกเธออาจจะอยู่ในจุดที่เข้าใจได้ดีกว่า ว่าเรากำลังอยู่ในสถานการณ์ที่ต้องเผชิญกับหลายปัจจัย อาทิ เศรษฐกิจ สังคม สุขภาพ และความปลอดภัยทางอาหาร พวกเธอจึงสามารถทำความเข้าใจในเรื่องเหล่านี้ซึ่งทับซ้อนกันอยู่ได้ดีกว่า เพราะต้องคอยรับมือเป็นประจำทุกวันอยู่แล้ว ดังนั้น นับได้ว่าพวกเธอมีประสบการณ์ชีวิตที่พร้อมจัดการกับกรณีวิกฤติเช่นนี้

• ในแถลงการณ์เมื่อเดือนเมษายน 2020 คุณกล่าวถึงภาพเงื้อมเงาความรุนแรงต่อผู้หญิงที่จะแพร่ระบาดออกไปมากขึ้น การล็อกดาวน์ส่งผลกระทบต่อสถานการณ์นี้ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับผู้หญิงอย่างไรบ้าง?

ในแถลงการณ์ฉบับนั้น ฉันพูดถึงสายด่วนและที่พักพิงทั่วโลกสำหรับเหยื่อความรุนแรงภายในครอบครัว ซึ่งได้รายงานว่ามีโทรศัพท์เข้ามาขอความช่วยเหลือเพิ่มขึ้น การกักตัวเท่ากับไปเพิ่มความตึงเครียด พร้อมกับเพิ่มโอกาสแยกผู้หญิงให้ต้องอยู่กับคู่ชีวิตที่ทำร้ายคุกคามมากขึ้นด้วย ขณะเดียวกันก็เป็นการตัดพวกผู้หญิงออกจากศูนย์บริการที่สามารถให้ความช่วยเหลือพวกเธอได้ดีที่สุด ในบริบทเช่นนี้ทำให้มีรายงานเรื่องการละเมิดที่สลับซับซ้อนยิ่งขึ้น อันเนื่องมาจากเหตุผลที่ว่าสตรีและเด็กผู้หญิงมีข้อจำกัดในการเข้าถึงโทรศัพท์และสายด่วนให้ความช่วยเหลือ รวมทั้งการหยุดชะงักของงานบริการจากภาครัฐ อาทิ ตำรวจ ศาล และบริการสังคมด้านอื่น ๆ บางประเทศไม่ได้มองว่าการปกป้องเหยื่อจากความรุนแรงในครอบครัวเป็นเรื่องสลักสำคัญ ผู้หญิงจึงไม่เคยได้รับความช่วยเหลือใด ๆ และขณะนี้ยังต้องถูกกักตัวให้อยู่ในบ้านกับคนที่ล่วงละเมิดพวกเธออีก สถานการณ์เช่นนี้ทำให้การรับมือกับความรุนแรงของผู้หญิงยากยิ่งกว่าเดิม

• มีความเสี่ยงว่าสิทธิสตรีกำลังถูกลิดรอนหรือไม่?

แน่นอนว่าสิทธิสตรียังอยู่ในช่วงถดถอย ถึงขนาดย่ำอยู่กับที่ในบางกรณี ซึ่งเราต้องไม่ยอมให้เกิดสิ่งนี้ขึ้น ปี 2020 นี้เป็นปีที่มีความสำคัญยิ่งสำหรับผู้หญิง นับเป็นวาระการครบรอบยี่สิบปีของข้อมติคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ 1325 (ว่าด้วยเรื่องผู้หญิง สันติภาพ และความมั่นคง) เราต้องผลักดันแผนงานทั้งหมดที่มี และเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับวันที่เราจะสามารถปฏิบัติภารกิจได้มากขึ้น แต่เราต้องควบคุมแผนปฏิบัติการนั้นให้ได้ ไม่ใช่เก็บแผนไว้ในลิ้นชักเฉย ๆ การทำให้สิทธิสตรีบรรลุผลมีความสำคัญมากเท่า ๆ กับการทำให้ผู้หญิงอยู่รอดได้ท่ามกลางการระบาดของโควิด-19 การต่อสู้กับทั้งสองเรื่องนี้ [เรื่องสิทธิสตรีและการป้องกันโรค] ต้องดำเนินควบคู่กันไป และเราต้องได้ชัยชนะทั้งสองเรื่อง

• เราจะแน่ใจได้อย่างไร ว่าเรื่องสิทธิสตรีจะไม่ตกเป็นเหยื่อจากวิกฤติในครั้งนี้?

ยกตัวอย่างในด้านเศรษฐกิจ เราต้องสร้างหลักประกันว่ามาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจ [ที่เสนอโดยรัฐบาลของประเทศต่าง ๆ] ได้พุ่งเป้าไปที่ผู้หญิงอย่างชัดเจน และต้องครอบคลุมกลุ่มผู้หญิงที่อยู่นอกระบบด้วย เหล่านี้คือสิทธิบางประการที่เรายังต้องต่อสู้ต่อไปเพื่อให้ได้มา การต่อสู้กับความรุนแรงอันเนื่องมาจากเพศสภาพจะยังคงไม่จบสิ้นภายหลังวิกฤติครั้งนี้ เราจึงยังคงต้องเฝ้าระวังและวางเป้าหมายเพื่อทำให้เส้นกราฟความรุนแรงที่มีต่อผู้หญิงลดต่ำลง

เราต้องสนับสนุนให้ผู้หญิงได้ดำรงตำแหน่งระดับผู้นำเพื่อต่อสู้กับการแพร่ระบาดของไวรัสไปทั่วโลก โดยเฉพาะในประเทศที่สัดส่วนสตรีผู้นำในภาคส่วนด้านสาธารณสุขและด้านอื่น ๆ ยังต่ำอยู่ รวมทั้งเรียกร้องให้สัดส่วนดังกล่าวในบางภาคส่วนมีความเท่าเทียมกันมากขึ้น นี่เป็นความพยายามที่เราต้องให้ความสนใจเป็นพิเศษ

นอกจากนี้ยังจำเป็นต้องส่งเสริมการพัฒนาการศึกษาทางไกล โดยต้องจัดการไม่ให้การศึกษาทางไกลไปทำให้ช่องว่างด้านดิจิทัลกว้างกว่าเดิม เพราะหลายชุมชนไม่อาจเข้าถึงเทคโนโลยีได้ ขนาดในชุมชนที่เข้าถึงเทคโนโลยีได้แล้ว ก็ยังมีความเหลื่อมล้ำเรื่องเพศสภาพของผู้ใช้งาน เราจึงยังต้องสู้ต่อไปเพื่อให้เรื่องนี้สำเร็จลุล่วง ทั้งยังต้องสร้างหลักประกันว่า เด็กหญิงในชุมชนที่ยากจนจะไม่โดนทอดทิ้งเรื่องการศึกษาในช่วงที่การศึกษาเปลี่ยนผ่านไปยังแพลตฟอร์มดิจิทัล

ฉันหวังว่า องค์การยูเนสโก / องค์การเพื่อสตรีแห่งสหประชาชาติ / คณะกรรมการการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตความเร็วสูง / สหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ (ITU) และบรรดากระทรวงศึกษาธิการ จะทำงานร่วมกันเพื่อจัดตั้งโครงสร้างพื้นฐานด้านการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตความเร็วสูง ซึ่งครอบคลุมทั้งโรงเรียนในชนบทและในชุมชนที่ตั้งถิ่นฐานอยู่นอกระบบ เพื่อให้ทุกคนสามารถเข้าถึงการศึกษาได้ทุกที่